ICTPRESS - در ماه‌های اخیر، ایده‌ جایگزینی بیت کوین با دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره جهانی، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.

به گزارش شبکه خبری ICTPRESS، برخی فعالان سیاسی و اقتصادی این احتمال را مطرح می‌کنند، اما بررسی دقیق نشان می‌دهد که فاصله قابل‌توجهی میان ظرفیت‌های بالقوه بیت کوین و جایگاه تثبیت‌شده دلار وجود دارد. در این مقاله، به جدیدترین تحولات سال ۲۰۲۵ از جمله رشد پذیرش نهادی، سیاست‌های مرتبط با دارایی‌های ذخیره‌ای، فشارهای اقتصادی کلان و موانع ساختاری خواهیم پرداخت تا ارزیابی کنیم آیا بیت ‌کوین واقعا می‌تواند جایگزین دلار شود یا نه.

شتاب نهادی و سیاست‌های ذخیره‌سازی راهبردی

از ابتدای سال ۲۰۲۵، بیت کوین به‌سرعت به‌عنوان یک دارایی نهادی در حال تثبیت جایگاه خود بوده است. تحلیلگران دویچه بانک، به تصویب قوانین جدیدی چون قانون GENIUS و قانون Clarity در ایالات متحده اشاره کرده‌اند که موجب شفافیت قانونی و افزایش علاقه‌ به صندوق‌های قابل‌معامله بیت کوینی (ETF) شده است. همچنین، خزانه‌های شرکتی همچون BlackRock اکنون بیش از ۸۰ میلیارد دلار بیت کوین در اختیار دارند که نشان از افزایش جدی اعتماد نهادی به این دارایی دارد.

نقطه عطف بزرگ در این مسیر، فرمان اجرایی آمریکا در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۵ بود که منجر به تأسیس «ذخیره راهبردی بیت‌ کوین» شد. این ذخیره با استفاده از بیت کوین‌های مصادره‌شده دولتی (حدود ۲۰۰ هزار بیت کوین) تأمین شد و بیت کوین را رسماً به‌عنوان یک دارایی ذخیره‌ای در کنار دارایی‌های سنتی مانند طلا به رسمیت شناخت. در حالی‌که برخی این اقدام را نشانه‌ای از حمایت رسمی تلقی می‌کنند، منتقدان معتقدند این حرکت بیشتر در راستای تقویت جایگاه دلار است تا تضعیف آن. بااین‌حال تمام این اقدامات، باعث افزایش خرید و فروش بیت کوین شد.

روندهای کلان و نشانه‌های کاهش وابستگی به دلار

تحولات ژئوپلیتیکی، تلاش کشورها برای فاصله‌گیری از دلار و شکل‌گیری سیستم‌های پرداخت جایگزین باعث شده‌اند بیت کوین به‌عنوان پوششی جهانی برای ریسک‌های اقتصادی مطرح شود. کشورهایی نظیر اوکراین، بوتان و روسیه به بررسی تخصیص رمزارز در ذخایر ارزی خود پرداخته‌اند. همچنین، BRICS با راه‌اندازی پلتفرم پیام‌رسان پرداختی BRICS Payگامی در جهت حذف وابستگی به سیستم SWIFT و تسویه‌ با ارزهای محلی برداشته است.

تحلیلگران، از جمله کارلا نورلوف، هشدار می‌دهند که اگر روند پذیرش بیت کوین توسط نهادهای مالی ادامه یابد، ممکن است تقاضای جهانی برای دلار به‌مرور کاهش یابد؛ حتی اگر جایگزینی کامل در افق نزدیک محتمل نباشد. هم‌اکنون ضریب همبستگی بیت کوین با شاخص دلار آمریکا (DXY) به منفی ۰.۲۹ رسیده که نشان‌دهنده رابطه معکوس و افزایش تمایل به بیت کوین به‌عنوان پناهگاه دیجیتال است.

موانع ساختاری: نوسان‌پذیری، نقدشوندگی و چارچوب قانونی

محدودیت‌های مربوط به نوسان و ثبات

بیت کوین به‌طور ذاتی، پرنوسان است و نسبت بتای آن نسبت به شاخص S&P 500 حدود ۲.۶ است؛ این رقم به‌مراتب بالاتر از دارایی‌های سنتی ذخیره‌ای است. هرچند در ماه‌های اخیر تا حدودی نوسانات کاهش یافته، اما ناپایداری قیمتی بیت کوین همچنان مانع از آن می‌شود که به‌عنوان واحد حساب یا ذخیره ارزش قابل‌اعتماد برای بانک‌های مرکزی به رسمیت شناخته شود.

ضعف در زیرساخت تسویه و نقدینگی

عملیات تسویه گسترده و مدیریت ذخایر ارزی، نیازمند ثبات، شفافیت و وضوح قانونی است. ساختار غیرمتمرکز بیت کوین در عمل می‌تواند اصطکاک، ابهام حقوقی و ریسک‌های اجرایی ایجاد کند.

عدم پذیرش به‌عنوان پول قانونی

به‌جز السالوادور—که بیت کوین را به‌طور اسمی پول قانونی اعلام کرده ولی در عمل هنوز با عدم اعتماد عمومی مواجه است—هیچ کشوری آن را به‌عنوان ارز رسمی نپذیرفته است. اغلب بانک‌های مرکزی از جمله اتحادیه اروپا، کره جنوبی، هند و سوئیس به‌طور صریح اعلام کرده‌اند که به دلیل نوسانات و چالش‌های قانونی، تمایلی به نگهداری بیت کوین در ذخایر ملی ندارند.

جمع‌بندی؛ آینده بیت کوین و دلار

سیر تکامل بیت کوین در سال ۲۰۲۵ نشان‌دهنده بلوغ تدریجی آن از یک دارایی سفته‌بازانه به ابزاری راهبردی و حتی پناهگاهی نیمه‌نهادی است. اقداماتی چون تأسیس ذخیره استراتژیک بیت کوین و قوانین جدید، نشانه‌هایی از پذیرش رسمی هستند. با این وجود، برای اینکه بیت کوین بتواند جای دلار را به‌عنوان ارز جهانی بگیرد، باید تغییرات عظیمی در ساختارهای اقتصادی، قانونی و پولی جهانی رخ دهد.

در نهایت، بیت کوین بیش از آنکه رقیب دلار باشد، در حال تبدیل‌شدن به مکملی است که به‌عنوان «طلای دیجیتال»، ابزار پوشش ریسک و بخشی از سیستم‌های مالی به حساب می‌آید.