تابآوری؛ مهارت فراموششده روزهای پس از بحران
ICTPRESS - به اعتقاد یک متخصص حوزه روانشناسی صنعتی، پرداختن به موضوع مهارت تابآوری در روزهای پس از بحران از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گزارش شبکه خبری ICTPRESS، دکتر مهناز یزدانیار بهعنوان استاد دانشگاه و متخصص حوزه روانشناسی صنعتی، در یادداشت اخیر خود به موضوع مهم مهارت تابآوری در روزهای پس از بحران پرداخته است:
بحرانها بخشی جدانشدنی از زندگی فردی و اجتماعی ما هستند؛ جنگها، رکودهای اقتصادی یا همهگیریهای بهداشتی، دیر یا زود سر بر میآورند و زندگی را دگرگون میکنند.
انسانها در چنین شرایطی غالباً با فشارهای روانی شدیدی روبهرو میشوند و توانایی تابآوری خود را از دست میدهند. این ناتوانی، نهتنها امید به آینده را کاهش میدهد، بلکه پیامدهایی عمیق بر سیستم عصبی و سلامت جسمی و روانی افراد برجای میگذارد.
پرسش اصلی اغلب مراجعان این است: چگونه میتوان در دل بحران، توان ایستادگی و بازسازی را حفظ کرد؟
تابآوری چیست و چه نیست؟
تابآوری به معنای نادیدهگرفتن سختیها یا تحمل بیپایان نیست؛ بلکه توانایی بازگشت به مسیر زندگی، سازگاری خلاق با شرایط جدید و یافتن معنا در دل مشکلات است. برخلاف تصور رایج، تابآوری یک ویژگی ذاتی نیست، بلکه مهارتی است که میتوان آن را آموخت و پرورش داد.
سه سوءبرداشت رایج وجود دارد:
۱. قوی بودن به معنای بیاحساسی نیست. تابآوری یعنی مدیریت احساس، نه حذف آن.
۲. تابآوری فقط دوام آوردن نیست، بلکه حرکت هدفمند به سوی آینده است.
۳. تابآوری فردی بدون حمایت اجتماعی دوام چندانی ندارد.
مسیرهای تقویت تابآوری
۱. سطح فردی
مدیریت بدن و ذهن: تنفس عمیق، ورزش سبک و خواب منظم به سیستم عصبی فرصت بازسازی میدهد.
خودگفتاری مثبت: بهجای پرسش «چرا نمیتوانم؟» بپرسیم «گام بعدی چیست؟».
روالهای کوچک روزانه: عادتهای ساده مانند پیادهروی کوتاه یا نوشیدن آب کافی، حس کنترل بر زندگی را بازمیگرداند.
۲. سطح خانواده و اجتماع
حلقههای حمایت: هیچکس نباید در بحران تنها بماند. گفتوگوهای خانوادگی بدون قضاوت، تشکیل شبکههای سهنفره حمایتی و توجه ویژه به کودکان و سالمندان، سرمایه اجتماعی را زنده نگه میدارد.
تقسیم نقشها: مشخص کردن مسئولیتها در خانواده یا اجتماع از سردرگمی و اضطراب میکاهد.
۳. سطح محیط کار و کسبوکار
شفافیت ارتباطی: اطلاعرسانی دقیق و منظم از سوی مدیران، اضطراب کارکنان را کاهش میدهد.
انعطافپذیری: امکان تغییر وظایف یا ساعات کاری، به کارکنان کمک میکند تا خود را با شرایط سازگار کنند.
خدمات مشاورهای: اختصاص بودجه برای سلامت روان و آموزش مهارتهای مقابلهای به مدیران و کارکنان، بخشی از سرمایهگذاری سازمانی است.
حکمرانی روانشناختی؛ سیاستی ضروری
در مدیریت بحرانها معمولاً توجه اصلی بر ابعاد اقتصادی و سیاسی است، حال آنکه غفلت از سلامت روان مردم میتواند آینده جامعه را تهدید کند. ایجاد خطوط مشاوره، آموزش مهارتهای زندگی در مدارس و نقشآفرینی رسانهها در روایت امید واقعبینانه، از مهمترین الزامات حکمرانی روانشناختی است.
تابآوری کلید آینده است
زیرا جامعهای که تابآوری روانی را جدی نگیرد، با موجهای پیاپی ناامیدی، خشونت و فروپاشی اجتماعی مواجه خواهد شد. در مقابل، جامعهای که به افراد خود مهارتهای تابآوری بیاموزد و شبکههای حمایتی و امید اجتماعی را تقویت کند، حتی در سختترین بحرانها توان بازسازی و پیشرفت خواهد داشت.
تابآوری قرار نیست ما را به انسانهای بیدرد تبدیل کند؛ بلکه قرار است بیاموزیم چگونه از دل دردها، معنا و راهحل بسازیم. امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند آنیم که از ذهنیت «مسئلهمحوری» فاصله گرفته و به سمت راهحلمحوری حرکت کنیم؛ تا از دل بحران، آیندهای سالمتر و انسانیتر بسازیم.
لازم به ذکر است دکتر مهناز یزدانیار، دکترای روانشناسی و استاد دانشگاه، نویسنده کتاب و مقالات متعدد و متخصص روانشناسی صنعتی و سازمانی است. تمرکز او بر طراحی مداخلات تابآوری برای افراد، سازمانها و جوامع در شرایط بحران و پسابحران است.
نظرات : 0